- まず、アリストテレスの性質区分は次の通り。(1)性向と状態ἕξις καὶ διάθεσις、(2)自然本性的な能力や無能力δύναμις φυσικὴ ἢ ἀδυναμία、(3)受動的性質と受動παθητικαὶ ποιότητες καὶ πάθη、(4)形・それぞれの事物に成立する形態σχῆμά καὶ ἡ περὶ ἕκαστον ὑπάρχουσα μορφή
- Q49.a1.arg3-ad3.
perfectas dispositiones=habitus
- Q49.a2.co.
シンプリキオス『カテゴリー論注解』のqualitasの分類*1
⇧
トマスは不適切とする。
理由)
・受動的性質と形状は到来的adventitiae
・多くのdispoiones(健康・美)≠adventitiae、むしろ=naturales
●トマス流の区分の方法
qualitas=quedam modum substantiae
modus=quem mensura praefigit=quandam determinationem secundum aliquam mensuram
T1:qualitas(differentia substantiae)=それによって,esse substantialeに基づいて,potentia materiaeが確定されるもの
T2:qualitas accidentalis=それによって、esse accidentale に基づいて、potentia subjectiが確定されるもの(これはquaedam differentia。Cf.Metaph.Ⅴ.1020a33-b25)
⇩
Modus sive determinatio subjecti secundum esse accidentale
ⅰin ordine ad ipsam naturam subjecti・・・(1)
ⅱsecundum actionem et passionem・・・(2)(3)
ⅲsecundum quantitatem・・・(4)
(1)においては善悪・変化の難易あり。
Cf. MetaphⅤ.habitus=dispositio secundum quam aliquis disponitur
Cf. ENⅡ. habitus=secundum quos ad passiones nos habemus bene vel male*2
- Q49.a2.ad1.
figurae et passibiles qualitates (・・・)pertinet ad habitus vel dispositiones
Cf.熱冷をAr.はQualitasの第一種に含めた。
- Q49.a2.ad3.
difficile mobileはhabitusとdispositioを区分する
●dispositioの幾通りかの理解
・habitusの類
・habitusと区別されるあるもの
1: perfectum(habitus) et imperfectum(dispositio) in eademn specie.
dispositio⇒habitusがありうる。
2: diversae species unius generis subalterni
dispositio⇒habitusはありえない。qualitates⇒habitusはあり
2がアリストテレスに一致。
- Q49.a3.co.
habere ordinem ad actum potest competere habitui
・secundum rationem subjecti in quo est habitus
あるhabitusはprimo et principiter important ordinem ad actum.なぜなら、habitusはprimo et per se にhabitudinem ad naturam reiを含むから。
●何らかの能力を期待とする全てのhabitusはprincipiterにordinem ad actumを含む。
- Q49.a3.ad1.
habitusはactus primus. operarioはactus secundus.
- Q49.a3.ad2
potentia ではなくnaturaに関係づけられることがhabitusの本質。naturaはactioに先立つ。
- Q49.a3.ad3.
sanitas=habitus るいはhabitualis dispositio, inordine ad naturam(=principium actus)
⇒sanitasはordinem ad actumを含む。